Η δεκαετία του ‘30 υπήρξε στην ουσία η πρώτη δεκαετία της οργανωμένης ιστορίας του ελληνικού ποδοσφαίρου. Το εθνικό, αλλά και τα τοπικά πρωταθλήματα διοργανώθηκαν με συνέπεια και συνέχεια όλες σχεδόν τις χρονιές, η Ε.Π.Ο. απέκτησε - όχι χωρίς συγκρούσεις και παλινωδίες- τον πραγματικό έλεγχο του αθλήματος στην Ελλάδα και η δημοφιλία του παιχνιδιού απλώθηκε σε όλη τη χώρα. Η δεκαετία ξεκίνησε με τον εντυπωσιακό Παναθηναϊκό του Άγγελου Μεσσάρη, ενός ποδοσφαιριστή που υπήρξε το πρώτο μεγάλο ίνδαλμα του χώρου και βρέθηκε στον Παναθηναϊκό με μεταγραφή από τον Π.Ο. Γουδί, την σπουδαιότερη από τις ποδοσφαιρικές ομάδες των προηγούμενων δεκαετιών. Είχε γεννηθεί στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής στα 1910 και στην Αθήνα ήρθε με την οικογένειά του σε ηλικία 14 ετών. Στην τελική φάση του πρωταθλήματος της χρονιάς 1929/1930 ο Παναθηναϊκός πέτυχε δύο εντυπωσιακές νίκες, εναντίον του Ολυμπιακού στη Λεωφόρο με 8-2 και εναντίον του Άρη στη Θεσσαλονίκη με 4-0. Και στις δύο πρωταγωνιστής υπήρξε ο Μεσσάρης, ο πρώτος Έλληνας ποδοσφαιριστής που έγινε σύνθημα. Τραγουδούσαν τότε οι οπαδοί του ΠΑΟ: «Εβάλαμε οκτώ στον Ολυμπιακό/κι άλλα τέ- κι άλλα τέσσερα στον Άρη/ γεια σου Άγγελε Μεσσάρη.»
Ο «ξανθός Άγγελος» αγωνιζόταν στη θέση του μέσα δεξιά και στην καριέρα του πέτυχε 52 γκολ, αριθμός εκπληκτικός για χαφ και για ποδοσφαιριστή που αγωνίστηκε τόσο λίγα χρόνια. Γιατί δυστυχώς σταμάτησε το ποδόσφαιρο πολύ νωρίς. Αιτία οι πολιτικές του πεποιθήσεις και οι πιέσεις που δέχτηκε γι αυτές από τη διοίκηση του Παναθηναϊκού. Ο Μεσσάρης ήταν μέλος της ΟΚΝΕ, δηλαδή της νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος και υποψήφιος φοιτητής του Πολυτεχνείου. Για την εισαγωγή του στο Πολυτεχνείο λοιπόν, ζήτησε τη βοήθεια του Απόστολου Νικολαΐδη, προέδρου του Π.Α.Ο. και βετεράνου αθλητή. Ο Νικολαΐδης απαίτησε να σταματήσει ο ποδοσφαιριστής την πολιτική του δράση. Ο τελευταίος δεν το σκέφτηκε καν, απάντησε αρνητικά στην πρόταση του προέδρου και εγκατέλειψε το ποδόσφαιρο για να συγκεντρωθεί στις σπουδές του. Ήταν στα 1931 και ο Άγγελος Μεσσάρης δεν είχε καλά-καλά κλείσει τα 21.
Ο Απόστολος Νικολαΐδης συνέχισε να είναι πρόεδρος και πάντα προβεβλημένος παράγοντας του Παναθηναϊκού, οι συντηρητικές του θέσεις θα απασχολήσουν τον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου και λίγο αργότερα, στη διάρκεια της κατοχής, όπως θα δούμε σε ένα επόμενο σημείωμα. Μέσα στα άλλα ο Νικολαΐδης κατάφερε να διαγράψει από τον Παναθηναϊκό και τον ιδρυτή του συλλόγου, τον Γιώργο Καλαφάτη, ο οποίος μάλιστα υπήρξε ο άνθρωπος που πήγε στον Π.Α.Ο. τον Άγγελο Μεσσάρη. Σήμερα το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας φέρει το όνομά του. Του Νικολαΐδη, όχι του Καλαφάτη...
Ο Άγγελος Μεσσάρης κατάφερε τελικώς να εισαχθεί στο Πολυτεχνείο και ασχολήθηκε με την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Ποδόσφαιρο έπαιξε μόνο μία φορά ακόμα, σε ένα φιλικό μεταξύ ΠΑΟ και ΑΕΚ με τελικό αποτέλεσμα 2-2 που έγινε στα 1935. Πέθανε σε ηλικία 68 χρονών στα 1978 και την κηδεία του παρακολούθησαν πολλοί φίλαθλοι που ακόμα τον είχαν στη μνήμητους σαν έναν πραγματικά ξεχωριστό ποδοσφαιριστή.
Η ομάδα του τριφυλλιού χωρίς αυτόν δεν μπόρεσε να ξαναφτάσει μέσα στα χρόνια πριν τον πόλεμο το αγωνιστικό επίπεδο της χρονιάς 1929/1930 και θα χρειαστεί να περάσουν 19 χρόνια, καθώς μεσολάβησε και ο πόλεμος, για να κερδίσει εκ νέου ένα πρωτάθλημα.
Υ.Γ.)Η ιστορία ανάμεσα στον Άγγελο Μεσσάρη και στον Απόστολο Νικολαΐδη είναι η κορυφή του παγόβουνου της ιδεολογικής διαμάχης που γινόταν εκείνα τα χρόνια για την οριστική κοινωνική φυσιογνωμία του Παναθηναϊκού, αλλά και άλλων αθλητικών σωματείων. Σχεδόν για την ιδεολογική κυριαρχία επί του αθλητισμού γενικότερα.
Μέχρι τότε η αθλητική δραστηριότητα ήταν μάλλον προοδευτική συνήθεια. Καλύτερα θα λέγαμε, συνήθεια των προοδευτικών. Κυρίως των προοδευτικών αστών βεβαίως, αλλά και αρκετών πολιτικά συνειδητοποιημένων και αριστεριζόντων νεαρών από το προλεταριάτο. Στο ποδόσφαιρο αυτό ήταν ακόμα πιο εμφανές. Ξεκίνησε σαν παιχνίδι που σχεδόν το κακόβλεπαν οι επίσημοι αθλητικοί φορείς γιατί απομάκρυνε τους νέους από τον "γνήσιο αθλητισμό" των ατομικών αγωνισμάτων, κυρίως του στίβου, που σκοπό είχαν να δημιουργήσουν μια σφριγηλή νεολαία ικανή να πραγματώσει στα πεδία των μαχών τη Μεγάλη Ιδέα. Δεν είναι τυχαίο πως η ραγδαία ανάπτυξη του ποδοσφαίρου συμβαδίζει με την οριστική εγκατάλειψη της Μεγάλης Ιδέας μετά το '22. Τουλάχιστον στο επίπεδο των ποδοσφαιριστών, δηλαδή των βασικών φορέων του αθλήματος, η πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων είναι συντριπτική. Διακρίνονται σ' αυτό πειραιώτες εργάτες, προλεταριοποιημένοι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής (είναι άραγε τυχαίο που τα μισά σχεδόν μεγάλα ποδοσφαιρικά σωματεία της χώρας έχουν προσφυγική καταγωγή;), φτωχόπαιδα απ' τις παράγκες των Αμπελοκήπων ή του Ρέντη.
Στην προπολεμική Ελλάδα οι καθώς πρέπει άνθρωποι και η επίσημη εκπαίδευση έβλεπαν το ποδόσφαιρο σαν την κακή συνήθεια που κάνει τους νέους να γυρνούν στις αλάνες, τον δε αθλητισμό συνολικά ως πάρεργο, κάτι σαν αναγκαίο (ή σχεδόν) κακό, παρένθεση στο πρόγραμμα της κλασικής παιδείας που όφειλαν να λαμβάνουν όλοι οι νέοι. Από την άλλη η Αριστερά έβλεπε στον αθλητισμό τη σύγχρονη προοδευτικότητα και στο ποδόσφαιρο μια ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο λαϊκή συλλογικότητα. Είναι τυχαίο πως ο Λαμπράκης υπήρξε προπολεμικώς βαλκανιονίκης ή πως η ΕΠΟΝ Πειραιά και Αθήνας είχαν ποδοσφαιρικές ομάδες;
Αργότερα, λίγες δεκαετίες μετά τον πόλεμο, ο αθλητισμός είχε γίνει μάλλον αστική συνήθεια ενώ "αριστερό" ήταν το ποτό και το τσιγάρο.
Βέβαια τα παραπάνω είναι υποθέσεις δικές μου που ελπίζω κάποτε να επαληθευτούν ή όχι από κοινωνιολόγους και ιστορικούς που θα μελετήσουν σοβαρά την υπόθεση του ελληνικού αθλητισμού.
Όπως και να έχει πάντως πιστεύω πως η σύγκρουση Μεσσάρη-Νικολαΐδη δείχνει αυτή ακριβώς τη διαμάχη. Το ίδιο και η σύγκρουση Νικολαΐδη-Καλαφάτη, αφού σίγουρα ο Γιώργος Καλαφάτης ήταν αστός μεν, εμφορούμενος όμως από προοδευτικές ιδέες. Νομίζω πως η ουσιαστική επικράτηση Νικολαΐδη καθόρισε εν πολλοίς και για πολλές δεκαετίες τη φυσιογνωμία του ΠΑΟ, αλλά και ΄του συνόλου του ελληνικού ποδοσφαίρου (τουλάχιστον σε διοικητικό επίπεδο).
Γι αυτό όμως θα επανέλθω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου